โรคตับ มะเร็งตับ ภัยร้ายที่คืบคลานเข้ามาใกล้เรามากขึ้นทุกที ใครว่าเด็กจะรอดพ้นโรคร้ายเหล่านี้ จากชีวิตประจำวันที่มีแต่ความเสี่ยงจะทำอย่างไรให้ลูกรอดพ้นกันนะ

ลูกปลอด โรคตับ และมะเร็งร้ายได้เพียงแค่..หยุด!!

มะเร็งตับ มะเร็งท่อน้ำดี ภัยร้ายที่ตัวเองเป็นผู้ก่อ

การเกิดมะเร็งตับ มะเร็งท่อน้ำดี เป็นโรคร้ายที่มีความเกี่ยวข้องกับตับที่ทำหน้าที่ ดังต่อไปนี้

• รับเลือดจากลำไส้ซึ่งมีสารอาหารจำนวนมาก และส่งผ่านสารอาหารเหล่านี้ไปยังร่างกายส่วนอื่น ๆ
• ทำลายสารพิษในเลือดที่มาจากลำไส้
• ผลิตน้ำดีแล้วส่งน้ำดีผ่านมาตามท่อน้ำดีมาเก็บที่ถุงน้ำดี เมื่อเรารับประทานอาหารที่มีไขมันถุงน้ำดีจะหดรัดตัว  ทำให้น้ำดีไหลผ่านท่อน้ำดีลงมายังลำไส้เล็กเพื่อช่วยในการย่อยและดูดซึมไขมัน
• ผลิตสารที่ช่วยให้เลือดแข็งตัว

มะเร็งตับ (Liver Cancer) เกิดขึ้นเมื่อเซลล์บริเวณตับมีลักษณะหรือการทำงานผิดปกติแล้วพัฒนาเป็นมะเร็งในที่สุด หรืออาจเกิดจากการแพร่กระจายของเซลล์มะเร็งจากบริเวณอื่นมายังตับก็ได้ ซึ่งมะเร็งตับส่วนใหญ่ก็มักมีที่มาจากสาเหตุหลังนี้ ผู้ป่วยโรคมะเร็งตับมักไม่แสดงอาการจนกว่าจะมีขนาดใหญ่ขึ้นมากซึ่งเป็นระยะที่ยากต่อการรักษา

สาเหตุโรคมะเร็งตับ

มะเร็งที่ตับเกิดขึ้นจากการที่ดีเอ็นเอในเซลล์ตับเกิดการกลายพันธุ์จนทำให้โครงสร้างเซลล์เปลี่ยนแปลงไป ส่งผลให้เซลล์เติบโตขึ้นอย่างผิดปกติและพัฒนาเป็นเนื้องอกในที่สุด สาเหตุหลักของการการเปลี่ยนแปลงนี้ยังไม่ปรากฏแน่ชัด แต่มีปัจจัยที่เชื่อว่าทำให้เสี่ยง และส่งผลต่อโรคนี้ ได้แก่

• ไวรัสตับอักเสบ บี และไวรัสตับอักเสบ ซี ที่ทำให้เป็นโรคตับเรื้อรัง และยังสร้างความเสียหายต่อตับอย่างถาวรและทำให้ตับวายได้
• โรคอ้วน ทำให้เกิดภาวะไขมันพอกตับที่ไม่ได้เกิดจากการดื่มสุรา
• โรคตับที่สืบทอดทางพันธุกรรมที่พบได้ไม่บ่อย ได้แก่ ภาวะธาตุเหล็กในตับมากเกิน(Hemochromatosis) ภาวะทองแดงคั่งในร่างกาย(Wilson’s Disease)
• โรคเบาหวาน
• โรคตับแข็ง กว่าครึ่งของผู้ป่วยมะเร็งตับเป็นโรคตับแข็งร่วมด้วย

มะเร็งท่อน้ําดี (Cholangiocarcinoma) เป็นมะเร็งที่เกิดจากเซลล์เยื่อบุผิวภาย ในท่อน้ําดีเจริญเติบโตอย่างผิดปกติ จนอาจไปกดเบียดหรือลุกลามอวัยวะข้างเคียงซึ่ง ประกอบด้วยตับ ตับอ่อน หรือลําไส้เล็กส่วนต้น

สาเหตุของมะเร็งท่อน้ำดี
ปัจจุบันสาเหตุของมะเร็งท่อน้ำดียังไม่เป็นที่ทราบ แน่ชัด แต่พบว่ามีหลายปัจจัยสภาวะที่ทําให้เกิดการเปลี่ยนแปลง ของเซลล์ท่อน้ำดี จนทําให้เกิดการเติบโตอย่างผิดปกติกลายเป็นมะเร็งท่อน้ำดีได้ เช่น นิ่วในทางเดิน น้ำดีในตับ พยาธิใบไม้ตับ การรับประทานอาหารที่มีดินประสิว และไนไตรท์ เช่น ปลาร้า ปลาจ่อม ปลาส้ม แหนมไส้กรอกเป็นประจำ การอักเสบเรื้อรังภายในท่อน้ำดี ภาวะการอักเสบเรื้อรัง ของลําไส้ใหญ่ และสารเคมีบางชนิด เป็นต้น

ปิดประตูห่างไกลมะเร็งตับง่าย ๆ แค่ 5 หยุด

นายแพทย์จินดา โรจนเมธินทร์ ผู้อำนวยการสถาบันมะเร็งแห่งชาติ กล่าวเตือนว่า ผู้ป่วยโรคเกี่ยวกับตับแต่ละรายอาจอาจมีอาการแสดงของโรคแตกต่างกันและมักไม่มีอาการในระยะแรก โดยอาการส่วนใหญ่ที่พบ คือ แน่นท้อง ท้องอืดท้องเฟ้อเป็นประจำ อ่อนเพลีย น้ำหนักลด ปวดหรือเสียดชายโครงขวา อาจคลำพบก้อนในช่องท้อง ตัวเหลือง ตาเหลือง ท้องโต และมีอาการบวมบริเวณขาทั้ง 2 ข้าง หากมีอาการเหล่านี้ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการตรวจวินิจฉัย และได้แนะวิธีแนวทางป้องกันก่อนเกิดโรค ซึ่งสามารถสรุปมาเป็นแนวทางได้ 5 ข้อควรหยุด ดังนี้

• ท้องโต เกิดจากภาวะท้องมานคือ มีน้ำในช่องท้อง หรือเกิดจากตับและม้ามมีขนาดใหญ่ขึ้น
• ขาหรือหน้าบวม เกิดจากการที่ตับไม่สามารถสร้างโปรตีนได้
• ผอม แขนขาลีบ เกิดจากการที่รับประทานอาหารได้น้อยลงร่วมกับร่างกายเผาผลาญสารอาหารมากกว่าปกติ
• อาเจียนเป็นเลือดหรือถ่ายอุจจาระเป็นสีดำๆ เกิดจากเส้นเลือดในหลอดอาหารหรือกระเพาะอาหารที่โป่งพองขึ้นแล้วแตกทำให้มีเลือดออก
• เลือดออกเองหรือออกแล้วหยุดยาก เกิดจากตับไม่สามารถผลิตสารที่ช่วยให้เลือดแข็งตัว

การสังเกตอาการของลูกทำให้เราสามารถรู้ถึงการมาเยือนของโรคได้เร็ว และจะได้รับการรักษาเสียแต่เนิ่น ๆ โอกาสในการที่ตับจะถูกทำลายจนกลายไปเป็นโรคร้ายก็จะน้อยลง ความเสี่ยงก็ลดลง เพราะมะเร็งตับ และมะเร็งท่อน้ำดีนั้น เป็นโรคที่กว่าจะตรวจพบจากการตรวจร่างกายนั้น ก็มักจะพบในระยะรุนแรงแล้ว ทำให้เสียโอกาสในการรักษาให้หายขาดไป

หยุด!!ไวรัสร้ายด้วยวัคซีนป้องกัน 

อย่างที่กล่าวไว้ในตอนต้นแล้วว่า สาเหตุสำคัญที่ก่อให้เกิดมะเร็งตับในเด็กนั้นมิใช่เหล้า แต่เป็นไวรัสตับอักเสบหลากหลายสายพันธุ์ เช่น ไวรัสตับอักเสบ เอ บี ซี อี และไวรัสเดงกี่ที่ทำให้เกิดไข้เลือดออก และไวรัสอีบีวี ซึ่งเราสามารถหยุดไวรัสร้ายเหล่านี้ได้ด้วยการพาลูกไปฉีดวัคซีนป้องกัน

ไวรัสตับอักเสบA เกิดจากการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบชนิด A (Hepatitis A Virus) สามารถติดต่อได้จากการรับประทานอาหาร น้ำดื่ม หรือสัมผัสสิ่งปนเปื้อนเชื้อไวรัส เมื่อเชื้อไวรัสผ่านผนังลำไส้เข้าสู่เส้นเลือดไปยังตับ ทำให้เกิดตับอักเสบเฉียบพลัน การฉีดวัคซีนไวรัสตับอักเสบ A จะฉีด 2 ครั้ง โดยฉีดห่างกัน 6 – 12 เดือน

ไวรัสตับอักเสบB ในประเทศไทยเด็กที่ติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ บี มักเกิดจากติดเชื้อจากมารดาระหว่างคลอด เด็กจะไม่แสดงอาการผิดปกติจนกว่าจะโตเป็นผู้ใหญ่  เพราะเม็ดเลือดขาวยังไม่ทราบว่ามีไวรัสอยู่ในร่างกาย จนเข้าสู่วัยรุ่นเมื่อเม็ดเลือดขาวเริ่มตรวจพบและทำลายเซลล์ตับที่มีไวรัสอยู่ จึงทำให้มีไวรัสตับอักเสบเกิดขึ้น ผู้ติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีมีความเสี่ยงในการเกิดมะเร็งตับเพิ่มขึ้นโดยเฉลี่ย 100 เท่า การฉีดวัคซีน เรายังสามารถป้องกันการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีได้โดยการฉีดวัคซีนซึ่งมีประสิทธิภาพดี โดยฉีดเพียง 3 เข็ด สามารถสร้างภูมิต้านทานซึ่งสามารถป้องกันการติดเชื้อได้ตลอดชีวิต

ไวรัสตับอักเสบC ส่วนใหญ่เด็กที่ติดเชื้อไวรัสตับอักเสบC มักเกิดจากได้รับเลือดจากคนที่มีเชื้อไวรัสอยู่ ซึ่งในปัจจุบันจะพบน้อยลงเรื่อย ๆ เนื่องจากการตรวจกรองเลือดหาเชื้อไวรัสก่อนจะนำไปให้ผู้ป่วย ผู้ที่ได้รับเชื้อไวรัสนี้จะเกิดภาวะตับอักเสบเรื้อรัง ซึ่งผู้ป่วยมักไม่มีอาการผิดปกติ หากไม่ได้ไปพบแพทย์หรือตรวจเลือดดูค่าการทำงานของตับก็จะไม่ทราบว่าตนเองมีตับอักเสบเรื้อรัง ซึ่งร้อยละ 40-50 ของผู้ป่วยเหล่านี้จะเกิดภาวะตับแข็งภายใน 30-50 ปี และนำไปสู่มะเร็งตับในที่สุด ส่วนวัคซีนป้องกันไวรัสตับอักเสบซีในปัจจุบันยังอยู่ในระหว่างการศึกษาวิจัย

ไวรัสตับอักเสบ E เป็นเชื้อโรคที่ติดต่อกันโดยการได้รับเชื้อทางปาก จากอาหาร และน้ำดื่มที่ปนเปื้อน ในปัจจุบันยังไม่มีวัคซีนป้องกัน

ไวรัสเดงกี่ ไวรัสที่ก่อให้เกิดโรคไข้เลือดออก และภาวะแทรกซ้อนทางตับพบได้บ่อยในผู้ป่วยติดเชื้อไวรัสเดงกี่โดยอาจพบภาวะตับอักเสบจากการตรวจการทำงานของตับไปจนถึงตับอักเสบรุนแรงและตับวายเฉียบพลัน

ไวรัส EVB ไวรัสตัวนี้สามารถทำให้เกิดได้หลายโรค แต่โรคที่รู้จักกันดีคือโรคโมโน หรือ Infectious mononucleosis, glandular disease, หรือ kissing disease ซึ่งเป็นการติดเชื้อ EBV ครั้งแรกในช่วงวัยรุ่น หรือผู้ใหญ่ตอนต้น ทำให้มีอาการไข้สูง เจ็บคอ ต่อมทอนซิลโตมาก ต่อมน้ำเหลืองบริเวณลำคอโตสองข้าง และอาการร่วมอื่นๆ เช่น ปวดศีรษะ ปวดเมื่อยตามตัว อ่อนเพลีย กินได้น้อย ปวดท้อง แน่นท้อง ตับม้ามโต

หยุด!!ทานยาพร่ำเพรื่อ

การใช้ยาพร่ำเพรื่อ การใช้ยาเกินขนาด ได้รับสูตรยาที่ไม่เหมาะสม และความคิดผิด ๆ ที่ว่ากินยากันโรคไว้ก่อนนั้น ส่งผลร้ายต่อตับ การซื้อยามารับประทานเองจากร้านขายยาที่ไม่มีเภสัชกรปฎิบัติหน้าที่ ทำให้ตับต้องทำงานหนัก เพราะตับต้องทำหน้าที่กรองสาร ขจัดสารพิษ และยาออกจากเลือด เป็นเหตุให้ตับเกิดการอักเสบ และอาจกลายเป็นมะเร็งตับได้ ยาที่ส่งผลต่อตับหากใช้ผิดวิธี เช่น คีโตโคนาโซล พาราเซตามอล ยาสมุนไพร เป็นต้น

หยุด!!อาหารขยะต้นเหตุไขมันพอกตับ 

อาหารขยะ (Junk Food) คืออาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการน้อย มีแคลอรี่สูง โดยมักประกอบด้วยคาร์โบไฮเดรต ไขมัน หรือโซเดียมในปริมาณมาก เช่น น้ำอัดลม ของหวาน อาหารทอด ขนมขบเคี้ยว ขนมปังกรอบ ซึ่งในปัจจุบันเป็นอาหารที่หาทานง่าย และเป็นที่ชื่นชอบของเด็ก ทำให้เด็กเกิดภาวะน้ำหนักเกิน โรคอ้วนตามมา เป็นสาเหตุของไขมันพอกตับที่ไม่ได้เกิดจากการดื่มสุรา และทำให้มีแนวโน้มที่จะก่อให้เกิดมะเร็งตับ

หยุด!!สารพิษที่จะเข้าสู่ตับ

หลีกเลี่ยงอาหารที่มีสารก่อมะเร็ง เช่น อาหารที่อาจปนเปื้อนสารอะฟลาทอกซิน อาหารที่มีดินประสิว และอาหารหมักดอง เป็นต้น การได้รับสารเคมีอันตรายจากยากำจัดวัชพืช เช่น สารไวนิล คลอไรด์ และสารหนู (Arsenic) ที่ปนเปื้อนในอาหาร เช่น ปลาหมึกแห้ง เมื่อได้รับเป็นเวลานานอาจเกิดการสะสมจนเกิดโรคต่าง ๆ ตามมามากมาย ไม่เว้นแม้แต่มะเร็งตับ

ขอขอบคุณข้อมูลอ้างอิงจาก si.mahidol.ac.th/สมาคมโรคตับแห่งประเทศไทย/รพ.พญาไท /Pobpad /vejthani / สถานวิทยามะเร็งศิริราช/ Mono29news

อ่านต่อบทความดี ๆ คลิก

สุดยอด!แม่สังเกตจนรู้ ลูกไม่ได้เป็น ตากุ้งยิง แท้จริงคือชีสต์

อุทาหรณ์! ลูกติด เชื้อซาโมเนลลา ไข้ขึ้น ถ่ายทั้งคืน เพราะคนอื่นจับอุ้มหอมลูก

พ่อแม่ระวัง! หูชั้นกลางอักเสบ ภัยเงียบ..เด็กทุกคนเสี่ยงเป็น

หมอเตือนโทษร้าย บะหมี่กึ่งสำเร็จรูป ที่ผู้ขายไม่ยอมบอก

ตากุ้งยิง แพ้ หรือชีสต์ที่ตา แม่จ๋า!ต้องสังเกตให้ดี เมื่อลูกเปลือกตาบวม แม้อาการคล้ายกัน แต่การรักษาต่างกัน รู้เร็วลูกเจ็บน้อยลดทรมาน ไม่ลุกลามเป็นโรคร้าย

สุดยอด!แม่สังเกตจนรู้ ลูกไม่ได้เป็น ตากุ้งยิง แท้จริงคือชีสต์

เมื่อลูกน้อยของคุณแม่เกิดมีอาการเปลือกตาบวมปูด แน่นอนแม่ทุกคนคงรีบพาลูกไปพบคุณหมอ ถามให้แน่ชัดว่าลูกเป็นอะไร ร้ายแรงแค่ไหน เหมือนกับคุณแม่ท่านหนึ่งที่กรุณาได้เล่าเรื่องราวส่วนตัว เพื่อมอบเป็นประสบการณ์ให้กับคุณแม่อีกหลาย ๆ ท่านได้ระมัดระวังกันไว้ว่า ในขั้นแรกคุณหมอเด็กวินิจฉัยว่า ลูกอาจเกิดอาการแพ้อะไรบางอย่าง จึงได้รับยาแก้แพ้มาให้ลูกทาน แต่อาการบวมก็ยังไม่ดีขึ้น รอบที่สองคุณหมอจึงเปลี่ยนมาให้ยาแก้อักเสบ และยาหยอดตา คุณแม่มาสังเกตอาการของลูกด้วยตัวเองเห็นว่า หลังทานยาแล้วอาการบวมก็ไม่ได้ดีขึ้น แถมเหมือนจะบวมมากกว่าเดิม จึงไม่รอช้ารีบพาลูกไปหาหมอเฉพาะทาง จักษุแพทย์ทันที ถึงได้ทราบว่าที่แท้จริงแล้ว น้องเป็น ชีสต์ที่เปลือกตา ทั้งเปลือกตาล่างที่บวมเป่งเป็นลูกมะนาวจนเห็นได้ชัด และเปลือกตาบนที่ยังไม่โตจึงไม่แสดงอาการภายนอกให้เห็น จึงอยากฝากเป็นข้อคิดว่า เวลาลูกไม่สบาย แม่คือคนที่ใกล้ชิดเขาที่สุด ลูกยังเล็กไม่สามารถบอกอาการได้อย่างละเอียด หากคุณแม่หมั่นสังเกตอาการของลูกก็จะช่วยให้หาสาเหตุของโรคได้เร็ว ได้ไว ลดระยะเวลาที่ลูกจะต้องทรมานจากอาการป่วยลง แถมบางโรคหากปล่อยเนิ่นนานไปยิ่งทำให้อาการแย่ลงจนอาจกลายเป็นโรคร้ายที่ไม่มีใครอยากให้เกิดขึ้นได้

ทำความรู้จักกับ…ชีสต์ที่เปลือกตา

หากบริเวณรอบ ๆ ดวงตามีถุงน้ำ หรือตุ่มหนอง นูน แดง ก็จะเป็นอาการของโรคหลายชนิดที่มีอาการใกล้เคียงกัน เช่น ตากุ้งยิง อาการแพ้ในบางอย่าง ภูมิแพ้ตา เป็นต้น จึงอาจเป็นสาเหตุทำให้การวินิจัย และการรักษาอาจไปผิดทาง ทำให้เสียเวลา และรักษาไม่เป็นผล เกิดอาการซ้ำ ๆ เดิม ๆ อยู่เป็นประจำ ดังนั้นการทำความรู้จักกับโรคแต่ละชนิดให้ดี ก็จะเป็นการช่วยให้ง่ายต่อการสังเกตของคุณแม่ได้ อย่างน้อยก็จะนำไปเป็นข้อมูลแก่คุณหมอให้มีข้อมูลที่ชัดเจนในการวินิจฉัยโรคได้แม่นยำมากยิ่งขึ้น

ตากุ้งยิงชนิดหัวผุด หรือ ตากุ้งยิงภายนอก (External hordeolum) เป็นการอักเสบของต่อมเหงื่อ (Gland of Moll) บริเวณผิวหนังตรงโคนขนตา จะมีลักษณะเป็นหัวฝีผุดให้เห็นชัดเจนบริเวณขอบตา มักจะมีขนาดไม่ใหญ่และหัวฝีจะชี้ออกด้านนอก

ตากุ้งยิงชนิดหัวหลบใน หรือ ตากุ้งยิงภายใน (Internal hordeolum) เป็นการอักเสบของต่อมไขมัน (Meibomian gland) บริเวณเยื่อบุเปลือกตา ที่เป็นเยื่อเมือกอ่อนสีชมพู ซึ่งจะมองเห็นได้เวลาปลิ้นเปลือกตา โดยหัวฝีนั้นจะหลบซ่อนอยู่ด้านในของเปลือกตา มักมีขนาดใหญ่กว่าชนิดแรกและหัวฝีจะชี้เข้าด้านใน

ตาเป็นชีสต์ (Chalazion) ในบางครั้งต่อมไขมันบริเวณเยื่อเปลือกตาอาจเกิดการอุดตันของรูเปิดเล็ก ๆ ทำให้มีเนื้อเยื่อรวมตัวกันอยู่ภายในต่อม จนกลายเป็นตุ่มนูนแข็งขนาดพอ ๆ กับกุ้งยิงได้ เรียกว่า ตาเป็นซีสต์ (Chalazion) ซึ่งผู้ป่วยจะไม่รู้สึกเจ็บปวดอะไร หรือบางครั้งอาจมีเชื้อแบคทีเรียเข้าไปจนทำให้เกิดการอักเสบ คล้ายกับการเป็นกุ้งยิงชนิดหัวหลบในได้ และเมื่อหายอักเสบแล้ว ตุ่มซีสต์ก็ยังคงมีอยู่เช่นเดิม

ภูมิแพ้ขึ้นตา (Allergic Conjunctivitis/Allergic Pink Eye) คือ การอักเสบบริเวณดวงตาที่เกิดจากปฏิกิริยาภูมิแพ้ของเยื่อบุตาต่อสารก่อภูมิแพ้ ซึ่งทำให้มีอาการตาแดง คัน น้ำตาไหล ไวต่อการรับแสง โดยตัวอย่างสารก่อภูมิแพ้ ได้แก่ ละอองเกสรดอกไม้ หญ้า ไรฝุ่น น้ำหอม เครื่องสำอาง มลพิษ ขนสัตว์ และมักเกิดอาการที่เยื่อบุตา ซึ่งทำหน้าที่ปกป้องดวงตาจากสิ่งแปลกปลอม ภูมิแพ้ขึ้นตาเป็นปัญหาที่พบได้บ่อย แม้จะไม่ส่งผลกระทบต่อการมองเห็น แต่อาจทำให้ดวงตาระคายเคืองและส่งผลต่อคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยได้ อาการทั่วไปของภูมิแพ้ขึ้นตาได้แก่ ดวงตาแดงก่ำ แฉะ ไวต่อแสง คัน และทำให้เปลือกตาบวม

ความแตกต่างระหว่างโรคตากุ้งยิง และชีสต์ที่เปลือกตานั้น อาจดูคร่าว ๆ ได้จากว่า ตากุ้งยิงจะตุ่มฝีขนาดเล็กตรงบริเวณขอบตา โดยตรงกลางจะมีลักษณะเป็นสีขาว ๆ เหลือง ๆ รอบ ๆ นูนแดง ร่วมกับมีอาการเจ็บเวลากด และอาจมีอาการอักเสบรอบ ๆ ตาอาจจะแดง มีขี้ตาชัดเจน แต่หากเป็นตาเป็นซีสต์ (Chalazion) จะเป็นเพียงก้อนนูน ไม่เจ็บตา ตาไม่แดง เพียงแต่ผู้ป่วยจะรู้สึกรำคาญหรือระคายเหมือนมีก้อนกลิ้งไปมาในตา ส่วนภูมิแพ้ขึ้นตานั้น อาการเด่นสำคัญคือ ตาแดง คัน ไวต่อแสง ซึ่งเป็นอาการที่เด่นมากกว่าแค่การบวมของเปลือกตา

ชีสต์ที่เปลือกตา

ซีสต์ (Cyst) คือ ถุงน้ำที่เกิดขึ้นบนเนื้อเยื่อตามส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย มีลักษณะคล้ายถุงหรือเม็ดแคปซูลที่อยู่ติดกัน โดยภายในซีสต์มักบรรจุของเหลว ของแข็งกึ่งของเหลว หรืออากาศไว้ โดยมีทั้งขนาดเล็กและขนาดใหญ่ และมักค่อย ๆ ขึ้น ซีสต์ที่ขึ้นบนผิวหนังจะมีลักษณะนูน ส่วน   ซีสต์ที่ขึ้นใต้ผิวหนังอาจจะคลำได้เป็นก้อน และซีสต์ที่ขึ้นที่อวัยวะภายใน อาจไม่ปรากฏอาการใด ๆ ทำให้ผู้ป่วยไม่รู้สึกว่ามีซีสต์ขึ้นมาภายในร่างกายตัวเอง นอกจากนี้ ซีสต์ที่ขึ้นตามร่างกายจะไม่ทำให้ผู้ป่วยรู้สึกเจ็บปวดและไม่ทำให้เกิดอาการรุนแรงหากซีสต์นั้นไม่ได้ติดเชื้อ มีขนาดใหญ่ หรือขึ้นในบริเวณที่ไวต่อความรู้สึก ซีสต์สามารถขึ้นได้ทุกส่วนของเนื้อเยื่อตามร่างกาย ซีสต์จึงมีกว่าร้อยชนิด มีชื่อเรียกแตกต่างกันไปตามจุดที่ขึ้น เช่น ชีสต์ที่เปลือกตา ชีสต์รังไข่ ชีสต์ที่ข้อมือ เป็นต้น

การรักษาชีสต์ที่เปลือกตา (Chalazia) การผ่าตัดชีสต์ถือเป็นวิธีรักษาที่ปลอดภัย แต่อาจเกิดภาวะแทรกซ้อนซึ่งพบได้ไม่บ่อยนัก โดยผู้ป่วยอาจมีเลือดไหลออกมาจากแผลเพียงเล็กน้อย ในบางรายอาจเกิดการติดเชื้อตรงบริเวณที่ผ่าตัด และที่พบได้ยากที่สุดนั่นคือการติดเชื้อนั้นกระจายไปในกระแสเลือด อย่างไรก็ตาม ปัญหาที่ร้ายแรงที่สุดในการผ่าตัดจะเกิดขึ้นเมื่อยังผ่าตัดไม่เสร็จสมบูรณ์ โดยบริเวณที่เป็นชีสต์จะเป็นแผลเป็น และมีลักษณะเป็นก้อน บางครั้งทำให้รู้สึกไม่สบายตาด้วย ทั้งนี้ หากก้อนซีสต์มีขนาดเล็ก ผู้ป่วยไม่จำเป็นต้องผ่าตัด ส่วนก้อนซีสต์บนเปลือกตาที่มีขนาดใหญ่ควรหมั่นประคบอุ่น และหากผู้ป่วยกลับมาเป็นซ้ำหรืออาการไม่ดีขึ้น ควรพบจักษุแพทย์เพื่อรับการฉีดยาให้ก้อนซีสต์เล็กลงอหรือผ่าตัด หากกลับมาเป็นซ้ำอีกหลายครั้ง แพทย์อาจส่งตรวจชิ้นเนื้อเพื่อดูว่ามีลักษณะของเซลล์มะเร็งหรือไม่

การป้องกันโรคชีสต์ที่เปลือกตา (Chalazia) ควรทำความสะอาดเปลือกตาที่อยู่ตามแนวเยื่อบุตาด้วยผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดที่อ่อนโยน เช่น น้ำเปล่า น้ำเกลือบริสุทธิ์ เป็นต้น เพื่อช่วยไม่ให้ท่อไขมันตรงบริเวณนี้อุดตันอันเนื่องมาจากฝุ่นละออง ควันพิษ เครื่องสำอางต่าง ๆ ที่อาจจะระคายเคือง หรือใช้วิธีป้องกันแบบเดียวกับการรักษาเปลือกตาที่จะกล่าวต่อไป

วันนี้ทาง ทีมแม่ ABK นอกจากจะมาชวนให้คุณแม่คอยหมั่นสังเกตอาการเจ็บป่วยของลูกแล้ว เรายังมีสาระดี ๆ ในการดูแลร่างกายก่อนที่จะนำพาไปสู่การเกิดชีสต์ที่เปลือกตา หรือโรคอื่น ๆ ที่เกิดบริเวณรอบดวงตามาฝากกันอีกด้วย อย่างที่ทราบกันดีว่า ชีสต์ที่เปลือกตาเกิดจากต่อมไขมันที่เปลือกตาอุดตันจนเกิดการติดเชื้อจนเป็นหนอง ดังนั้นจะดีกว่าไหมหากเรามีวิธีดูแลตัวเอง โดยเฉพาะบริเวณรอบดวงตาก่อนที่จะเกิดอาการรุนแรง จึงได้นำความรู้ดี ๆ จาก รศ. พญ.เกวลิน เลขานนท์ สาขาวิชากระจกตาและการผ่าตัดแก้ไขสายตาผิดปกติ ภาควิชาจักษุวิทยา คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล เกี่ยวกับเรื่องนี้มาฝากกันจากรายการพบหมอรามาฯ : โรคต่อมไขมันที่เปลือกตาอุดตัน โรคฮิตของชาวโซเชียล : Rama Health Talk (ช่วง2)24.10.2562

ต่อมไขมันที่เปลือกตาหรือที่เรียกว่าต่อม Meibomian gland คือ ต่อมไขมันเล็กๆ ที่เรียงอยู่บริเวณโคนขนตา ซึ่งมีจำนวน 30-40 ต่อมที่เปลือกตาบน และ 20-30 ต่อมที่เปลือกตาล่าง ทำหน้าที่ขับไขมันออกมาเคลือบผิวนอกของกระจกตา ช่วยป้องกันการระเหยของน้ำตาและรักษาสมดุล ทำให้ตาของเรามีความชุ่มชื้นอยู่เสมอ

โดยปกติไขมันที่สร้างจากต่อมไขมันที่เปลือกตาจะมีลักษณะสีเหลืองใส สามารถไหลออกจากต่อมโดยง่าย ถ้าต่อมไขมันที่เปลือกตาทำงานผิดปกติ ( Meibomian gland dysfunction ) ไขมันที่สร้างออกมาจะมีลักษณะขุ่นและเหนียวข้น ทำให้เกิดการอุดตันบริเวณท่อทางออกของต่อมไขมันที่อยู่บริเวณขอบเปลือกตา ทำให้น้ำมันออกจากท่อได้ยากและลดลงทำให้ชั้นของน้ำตาไม่คงตัว ขาดความเสถียร น้ำตาก็จะระเหยง่าย ส่งผลให้เกิดภาวะตาแห้งและส่วนของไขมันที่เหนียวข้นขึ้นนั้นจะแข็งเป็นคราบเกาะแน่นอยู่บริเวณขอบเปลือกตา ทำให้เกิดการระคายเคืองตาและเพิ่มโอกาสการติดเชื้อทั้งจากแบคทีเรีย และการเพิ่มจำนวนไรที่ขนตา

การดูแลเปลือกตา ( Lid hygiene ) เป็นสิ่งที่สำคัญและจำเป็นมาก ประกอบด้วย 3 ขั้นตอน ดังนี้

1. การประคบอุ่นบนเปลือกตา ( Eyelid warming ) จะช่วยให้ไขมันที่เหนียวข้นและอุดตันท่อทางออกของต่อมไขมันละลายตัว และขับออกมาจากต่อมได้ดีขึ้น วิธี การ คือ ใช้อุปกรณ์ เช่น เจลร้อนผ้าขนหนูชุบน้ำอุ่น หรือ เครื่อง Blephasteam ซึ่งจะให้ความร้อนที่คงที่และเหมาะสมตลอดการประคบอุ่น เป็นต้น โดยใช้ความร้อนที่เหมาะสมประมาณ 40 องศาเซลเซียส บริเวณเปลือกตาทั้งสองข้างเป็นเวลา 10 – 15 นาที หากเลือกใช้เจลร้อนหรือผ้าควรระวังไม่ให้ร้อนเกินไป จะทำให้ผิวหนังไหม้และเกิดอาการบาดเจ็บได้
2. การนวดเปลือกตา (Massage of the eyelids ) เพื่อกดไขมันที่อุดตันอยู่ภายในต่อมให้ออกมา วิธีการ คือ ใช้นิ้วมือดึงหางตาให้เปลือกตาตึง และใช้นิ้วของมืออีกข้างในการนวดเปลือกตา เมื่อจะนวดเปลือกตาบนให้มองลงล่างและใช้นิ้วนวดจากบนลงล่าง หากจะนวดเปลือกตาล่างให้มองขึ้นบนและใช้นิ้วนวดจากล่างขึ้นบน โดยออกแรงกดพอสมควรและเริ่มนวดจากหัวตาไปสู่หางตา เพื่อที่จะได้นวดต่อมไขมันที่เรียงอยู่บริเวณโคนขนตาได้ตลอดแนวยาวของเปลือกตา
3. การทำความสะอาดขอบเปลือกตา( lid cleansing ) วิธีการทำความสะอาด คือ นำสำลีชนิดแผ่นชุบด้วยน้ำอุ่นที่ผสมกับยาสระผมสำหรับเด็กอ่อน อัตราส่วน 1:1 หรือใช้น้ำยาเฉพาะสำหรับทำความสะอาดเปลือกตา โดยเช็ดบริเวณขอบเปลือกตาและโคนขนตาให้สะอาด วันละ 1-2 ครั้งหรืออาจใช้แผ่นเช็ดหรือโฟมที่ออกแบบมาเพื่อทำความสะอาดเปลือกตาโดยเฉพาะก็ได้

   

เพราะดวงตาคือหน้าต่างของหัวใจ ยิ่งดวงตาของลูกน้อยที่เป็นดั่งแก้วตาดวงใจของพ่อแม่ด้วยแล้ว เรายิ่งต้องเพิ่มความระมัดระวังมากยิ่งขึ้น ดังนั้นเมื่อลูกเจ็บป่วย หากพ่อแม่เพิ่มความใส่ใจ สังเกต อาการต่าง ๆ โดยละเอียดแล้วละก็ โอกาสที่จะรู้สาเหตุของโรคได้เร็ว และรับการรักษาอย่างถูกต้องทันท่วงทีก็ยิ่งมีมาก เหมือนดั่งเคสกรณีของคุณแม่ที่กรุณามาเล่าประสบการณ์การเจ็บป่วยของลูกแก่พ่อแม่ท่านอื่นได้เรียนรู้ เพราะนี่แหละคือสังคมแห่งการแบ่งปันประสบการณ์ของเราเหล่าบรรดาแม่ทีม ABK (amarinbaby&kids)

ขอขอบคุณข้อมูลอ้างอิงจาก Rama Channel/ Pobpad/ Medthai / เรื่องเล่าประสบการณ์ตรงจากคุณแม่ Gunchaporn Choakchai/sriphat medical center

อ่านต่อบทความดี ๆ คลิก

ผื่นแพ้สัมผัส ลูกเป็นตุ่มแดง บวม คัน แพ้ไส้ในเบาะกันขอบเตียง

เริมในช่องปาก โรคฮิตของเด็กเล็ก อาการเป็นอย่างไร

นมแม่หดถึงคราวพึ่ง นมกล่อง เลือกยังไงหากลูกแพ้นมวัว

โรคเกล็ดเลือดต่ำ ITP ภูมิคุ้มกันทําลายเกล็ดเลือด โรคอันตรายทำร้ายลูก

ลูกมีรอยช้ำ จ้ำๆ ตามแขนขา แม่ช็อคตรวจเจอว่า ลูกเป็น โรคเกล็ดเลือดต่ำ ITP จากภูมิคุ้มกันทําลายเกล็ดเลือด

โรคเกล็ดเลือดต่ำ ITP ภูมิคุ้มกันทําลายเกล็ดเลือด

รอยช้ำเกิดขึ้นมาโดยไม่ทราบสาเหตุ ใครจะคิดว่ารอยช้ำ จ้ำ ๆ ไม่ใช่เพราะลูกหกล้ม ไม่ใช่เพราะลูกเดินชนเก้าอี้ แต่มันเป็นสัญญาณของโรคอันตราย ที่ซ่อนตัวอยู่ภายในร่างกายของลูก เช่นเดียวกับกรณีหนูน้อยวัย 1 ขวบ 8 เดือนที่ต้องทรมานจากอาการป่วยด้วยโรคเกล็ดเลือดต่ำ ภูมิคุ้มกันทําลายเกล็ดเลือด

คุณแม่เล่าว่า ในวันหนึ่งแม่สังเกตเห็นรอยช้ำขึ้นที่ขาเยอะมาก รอยช้ำนี้ยังหายยาก แต่ตอนแรกก็ยังไม่สังหรณ์ใจ เพราะน้องอยู่ในวัยใกล้จะ 2 ขวบ กำลังอยู่ในวัยหัดเดิน จึงคิดว่าลูกหกล้มทำให้เกิดรอยช้ำขึ้นบนร่างกาย จนรอยช้ำนี้ก็อยู่มาตลอดถึงราว ๆ 2 เดือน น้องมีอาการไข้สูงจากวัคซีน จนเกิดการชัก ทำให้ต้องแอดมินในโรงพยาบาล เมื่อคุณหมอตรวจจึงพบว่าน้องป่วยด้วยโรคเกล็ดเลือดต่ำ ภูมิคุ้มกันทําลายเกล็ดเลือด

“ถ้าลูกไม่ป่วย แม่ก็ไม่รู้เลยว่าน้องเป็นโรคนี้ เพราะอาการแสดงแค่รอยช้ำที่ขึ้นเองตามแขน ขา ก้น ทั้งที่ลูกไม่ได้ล้มหรือชนกับอะไรเลย” คุณแม่ยังเล่าอีกว่า ในช่วงแรก ๆ ไปตรวจที่โรงพยาบาลเอกชน ไม่มีหมอโรคเลือดที่ดูแลเด็กโดยเฉพาะ ด้านหมอเด็กและหมอโรคเลือดผู้ใหญ่ จึงวินิจฉัยร่วมกัน สงสัยในตอนแรกว่า ลูกเป็นมะเร็งเม็ดเลือด ตอนนั้นแม่ตกใจมาก แต่ได้รับคำแนะนำให้พาลูกไปตรวจที่โรงพยาบาลรัฐที่มีหมอโรคเลือดสำหรับเด็ก เพื่อตรวจอย่างละเอียดโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ ทั้งยังสามารถควบคุมค่าใช้จ่ายได้

เมื่อไปถึงคุณหมอได้เจาะไขสันหลังตรวจ และยืนยันว่า ไม่ใช่มะเร็ง ทำให้คุณแม่โล่งอก เพราะถ้าเป็นโรคเลือดแม่รับได้ ขอแค่ไม่ใช่มะเร็งแม่รับได้หมด จากนั้นคุณหมออธิบายให้แม่ฟังว่า โรคเกล็ดเลือดต่ำ ภูมิคุ้มกันทําลายเกล็ดเลือด ถ้าเกิดในเด็กส่วนมากจะหายได้เองใช้เวลา 3-6 เดือน เพราะอาจจะเกิดขึ้นช่วงที่เด็กป่วยแล้วเกิดภาวะเกล็ดเลือดต่ำได้ แต่สำหรับน้องอยู่ในเคสที่รักษายาก เพราะภูมิคุ้มกันของน้อง ทำลายเกล็ดเลือดตัวเอง

ในช่วงแรก ๆ ของอาการป่วย คุณหมอเคยให้ยา IVIG ทางสายน้ำเกลือ โดสละ 16,000 บาท หลังให้ยา 2 สัปดาห์ เกล็ดเลือดขึ้นมาที่ 240,000 ตอนที่เกล็ดเลือดขึ้นแม่ดีใจนึกว่าลูกหายแล้ว พอผ่านไป 1 เดือน เกล็ดเลือดลงมาเหมือนเดิม แล้วจึงรู้ว่าเป็นโรคเกล็ดเลือดต่ำ สาเหตุจากภูมิคุ้มกันทำลายเกล็ดเลือด สำหรับการดูแลรักษาน้องในปัจจุบัน คุณหมอให้กินยาเพนนิโซโลน 5 มิลลิกรัม ก่อนหน้านี้กินวันละ 6 เม็ดใน 2 สัปดาห์เกล็ดเลือดขึ้นมาที่ 110,000 พอลดยาลงเป็นวันละ 3 เม็ดต่อสัปดาห์ และ 1 เม็ด 1 สัปดาห์ ปรากฏว่า เกล็ดเลือดต่ำลงเหลือ 35,000 ช่วงนี้ลูกจึงต้องกินยากดภูมิไปก่อน แต่ข้อเสียของยาจะมีผลต่อมวลกระดูก ทำให้ลูกอ้วนเตี้ย น้องจะหิวตลอดเวลา กลางคืนจะร้องกินนมตลอด

ส่วนข้อควรระวังอื่น ๆ ที่คุณหมอฝากไว้คือ ไม่ให้เล่นแรง ๆ ต้องคอยระวังไม่ให้ล้ม กลัวเลือดออกตามข้อข้างในที่มองไม่เห็น ดูแลอาหารการกินเป็นพิเศษ ลูกต้องไม่กินอาหารค้างคืน หมั่นล้างมือเพราะน้องกินยากดภูมิจะทำให้ติดเชื้อได้ง่าย ถ้าเป็นไปได้อยากให้เล่นคนเดียวอย่าพึ่งเล่นกับเด็กหลาย ๆ คน และต้องหลีกเลี่ยงการพาไปสถานที่คนเยอะ ๆ

ตอนนี้น้องกลับมารักษาตัวที่บ้านแล้ว เพียงแต่ต้องไปเจาะเลือด ติดตามอาการทุก ๆ 2 สัปดาห์ ทางทีมงานขอให้น้องสุขภาพแข็งแรงในเร็ววันนะคะ

ทำความรู้จัก โรคเกล็ดเลือดต่ำจากภูมิคุ้มกันทำลายเกล็ดเลือด

รศ.นพ.บุญชู พงศ์ธนากุล สาขาวิชาโลหิตวิทยาและอองโคโลยี ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล อธิบายถึงโรคเกล็ดเลือดต่ำจากภูมิคุ้มกันทำลายเกล็ดเลือด (Immune thrombocytopenia: ITP) ว่า เป็นโรคเลือดออกง่ายในเด็ก พบบ่อยช่วงอายุ 2-5 ปี โดยเกล็ดเลือดเป็นเม็ดเลือดชนิดหนึ่งทำให้เลือดหยุดเวลาเกิดบาดแผล เมื่อเกล็ดเลือดต่ำมากจึงมีเลือดออกได้เอง แม้จะไม่เกิดอุบัติเหตุ ไม่กระทบกระแทก หรือเกิดบาดแผล

สาเหตุของโรคเกล็ดเลือดต่ำจากภูมิคุ้มกันทำลายเกล็ดเลือด

โรคเกล็ดเลือดต่ำจากภูมิคุ้มกันทำลายเกล็ดเลือดเกิดจากภูมิต้านทานของร่างกายสร้างแอนติบอดี้ ซึ่งการสร้างนี้อาจได้รับการกระตุ้นจากการติดเชื้อไวรัส การรับยาหรือวัคซีนเชื้อบางชนิด เมื่อสร้างแอนติบอดี้แล้วจะมาจับกับผนังเกล็ดเลือดและทำลายเกล็ดเลือดตัวเอง

อาการสำคัญของโรคเกล็ดเลือดต่ำ

• รอยช้ำ จุดจ้ำเลือดบนผิวหนัง ตามลำตัว แขน ขา
• ถ้าเกล็ดเลือดต่ำมาก เลือดอาจจะออกรุนแรงขึ้นตามอวัยวะต่าง ๆ ในร่างกาย เช่น เยื่อบุในช่องปาก

ผู้ป่วยอาจมีประวัติการติดเชื้อไวรัส ไข้หวัด ไข้ออกผื่น หรือได้รับวัคซีนเชื้อ ก่อนมีอาการประมาณ 2-4 สัปดาห์ เมื่อตรวจร่างกายจะพบเลือดออก อาจซีดได้บ้าง แต่ไม่พบต่อมน้ำเหลืองโตหรือตับม้ามโต

การรักษาโรคเกล็ดเลือดต่ำจากภูมิคุ้มกันทำลายเกล็ดเลือด

1. ยากลุ่มสเตียรอยด์ เป็นยาหลักในการรักษาโรคนี้ เพื่อกดภูมิต้านทานร่างกายในการสร้างแอนติบอดี้มาทำลายเกล็ดเลือดตัวเอง ส่วนใหญ่จะใช้ขนาดสูงระยะสั้น ๆ หรือ ขนาดปานกลางระยะยาว แต่ไม่ควรให้ยาเกิน 2 สัปดาห์ เพราะจะพบผลข้างเคียงจากยาสเตียรอยด์ได้ เช่น หน้าบวม น้ำหนักเพิ่มขึ้น และอารมณ์หงุดหงิด ยาสเตียรอยด์จะช่วยให้เกล็ดเลือดเพิ่มขึ้น ประมาณ 5-7 วันหลังได้ยา
2. ยาอิมมิวโนโกลบูลินให้ทางเส้นเลือด ( Intravenous Immunoglobulin: IVIG) ยาตัวนี้ต้องให้ทางเส้นเลือด นาน 8-12 ชั่วโมง 1-2 วันต่อกัน การตอบสนองต่อยาตัวนี้จะรวดเร็วกว่า คือ เกล็ดเลือดจะเพิ่มขึ้น 1-2 วันหลังได้ยา ด้วยราคาที่แพงมาก จะใช้ยานี้ในกรณีที่ต้องการเพิ่มเกล็ดเลือดอย่างรวดเร็ว ส่วนผลข้างเคียงของยาตัวนี้ คือ มีอาการแพ้แบบรุนแรงได้

คุณพ่อคุณแม่ที่เห็นลูกมีรอยช้ำ จ้ำตามเนื้อตัว ไม่หายเสียที ลองพาลูกไปตรวจร่างกายอย่างละเอียด เพื่อรับการรักษาและศึกษาวิธีป้องกันไม่ให้ลูกเกิดอันตรายร้ายแรง และหากมีการตรวจวินิจฉัยว่าเป็นโรคนี้แล้ว พ่อแม่ผู้ปกครองต้องดูแลอาการอย่างใกล้ชิด โดยเฉพาะเด็กที่มีพฤติกรรมซุกซน ไม่อยู่นิ่ง เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ ยิ่งต้องใส่ใจเป็นพิเศษนะคะ

อ้างอิงข้อมูล : http://tsh.or.th

อ่านบทความอื่นเพิ่มเติม

รวม 20 อาการต้องสงสัย ลูกไม่สบาย แบบนี้..! กำลังป่วยเป็นโรคอะไร?

วิจัยชี้!! ลูก นอนกลางวัน ช่วยให้ความจำดี เรียนรู้เร็ว!

ปวดบิดในทารก ลูกบิดตัว ร้องไห้ ต้องหาหมอไหม เป็นอะไรกันแน่

ลูกอึเหม็น!สัญญาณ แพ้นมวัว พร้อมอีก 4 กลิ่นบอกโรคร้าย

กลิ่นใครคิดว่าไม่สำคัญ สัญญาณบอกโรคที่ทำให้แม่รู้ได้ไวก่อนสายง่าย ๆ แค่ดม มาเรียนรู้วิธีสังเกตกลิ่นแบบไหนปกติ แบบไหนบอกว่าลูก แพ้นมวัว หรือโรคร้ายกันเถอะ

ลูกอึเหม็น!สัญญาณ แพ้นมวัว พร้อมอีก 4 กลิ่นบอกโรคร้าย

กลิ่นเป็นอีกสิ่งหนึ่งที่หมอนำมาใช้ประกอบการวินิจฉัยโรค เพราะสามารถวินิจฉัยได้เร็วกว่าการรอผลจากห้องแล็ปถึงแม้จะมีความชัดเจนไม่มาก แต่ก็เป็นแนวทางช่วยให้การวินิจฉัยให้เป็นไปได้อย่างถูกทาง และรวดเร็ว

โรคที่ได้รับการบันทึกไว้ในวารสารทางการแพทย์ ว่าสามารถให้การวินิจฉัยโดยการดมกลิ่นได้ เช่น

• โรคไข้เหลือง กลิ่นเหมือนโรงฆ่าสัตว์
• ไข้รากสาดน้อย กลิ่นขนมปังสีน้ำตาลอบใหม่
• หัดเยอรมัน กลิ่นขนนกที่ถอนใหม่ ๆ
• ภาวะโคม่าจากเบาหวาน กลิ่นผลไม้
• ไข้ทรพิษ กลิ่นโรงเลี้ยงสัตว์
• โรคคอตีบ กลิ่นหวานเอียน

จะเห็นได้ว่า การใช้กลิ่นทำนายโรคนั้นมีบันทึกไว้ในทางการแพทย์ จึงไม่อาจเรียกได้ว่าการใช้วิธีการดมกลิ่นนี้เป็นเรื่องไร้สาระอีกต่อไป แม้จะมีความชัดเจนไม่มาก ต้องขึ้นอยู่กับประสบการณ์ของผู้สังเกตแต่ก็มิใช่เรื่องที่ไม่น่าศึกษาไว้เลยซะทีเดียว ยิ่งโดยเฉพาะคนเป็นแม่อย่างเรา ที่คงไม่มีใครสามารถรู้จักลูกดีไปกว่าเรา การที่แม่สามารถสังเกตอาการลูก และเก็บข้อมูลเพื่อนำไปแจ้งแก่คุณหมอได้อย่างละเอียด ครบถ้วนก็จะยิ่งช่วยทำให้การวินิจฉัยโรคเป็นไปได้อย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น

5 กลิ่นนี้ที่แม่ควรเอะใจ

กลิ่นไข่เน่า ในลมหายใจ

ปากเหม็น อาจบอกอะไรเราได้มากกว่าที่คิด หากคุณแม่สังเกตได้ว่า ลูกตื่นนอนตอนเช้าแล้วมีกลิ่นปากเหม็นเหมือนกลิ่นไข่เน่า รวมทั้งมีอาการต่าง ๆ เหล่านี้ร่วมด้วย เช่น

1. หงุดหงิด อ่อนเพลียในช่วงเวลากลางวัน จากการนอนหลับไม่เต็มที่ ทำให้ผลการเรียนตกต่ำลง
2. มีพฤติกรรมไม่อยู่นิ่ง สมาธิสั้น
3. มีการหลั่งของฮอร์โมนที่จำเป็นในการเจริญเติบโตลดน้อยลง เนื่องจากฮอร์โมนดังกล่าวจะหลั่งในขณะที่เด็กมีการนอนหลับสนิท
4. มีการเปลี่ยนแปลงของกระดูกใบหน้า ทำให้รูปหน้ารีเป็นรูปไข่ จากการโก่งตัวสูงขึ้นของกระดูกเพดานปาก และมีการยื่นออกของฟันหน้าจนผิดรูป ซึ่งเกิดจากการที่เด็กหายใจทางปาก

ให้สงสัยได้ว่าลูกอาจมีภาวะของโรคต่อมอะดีนอยด์โต ซึ่งจะมีอาการของทางเดินหายใจส่วนบนอุดกั้น เช่น หายใจไม่สะดวก หายใจมีเสียงดัง นอนอ้าปาก เนื่องจากมีการหายใจทางปาก นอนกรน สะดุ้งตื่นกลางดึก หรือมีภาวะหยุดหายใจ เป็นต้น ซึ่งอาการดังกล่าวสามารถสังเกตเห็นได้ในช่วงตอนกลางคืนขณะที่เด็กมีการนอนหลับสนิท การนอนกรนทำให้เกิดการอ้าปากขณะหลับ เชื้อแบคทีเรียก็สามารถเข้าไปแพร่พันธ์ุได้อย่างรวดเร็วซึ่งจะกลายเป็นการผลิตแก๊สกำมะถัน ที่เป็นสาเหตุทำให้เกิดกลิ่นปากเหมือนกลิ่นไข่เน่า

การนอนกรนนอกจากจะเป็นข้อสังเกตให้สงสัยในโรคต่อมอะดีนอยด์โตในเด็กแล้ว ก็อาจนำมาซึ่งสาเหตุของการเกิดโรคอื่น ๆ ได้อีกด้วย เช่น โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ ซึ่งหากเกิดอาการกลิ่นปากมีกลิ่นไข่เน่าตอนตื่นนอน และมีอาการอ่อนเพลียเหมือนคนนอนไม่อิ่มแล้วละก็ แนะนำว่าควรรีบไปพบแพทย์เพื่อไปตรวจดูว่าอาการนอนกรนนั้นเกิดจากสาเหตุโรคร้ายใด ๆ หรือไม่

อ่านต่อ ต่อมอดีนอยด์โต และภาวะการนอนกรนในเด็ก

กลิ่นอึเหม็น จากภาวะแพ้นมวัว

อุจจาระเหม็น หลาย ๆ คนคงเถียงว่าก็เป็นสิ่งปกติธรรมดาไม่ใช่หรือ แต่ในเด็กเล็กที่ทานเพียงแต่นมเป็นอาหารหลัก การที่ลูกมีกลิ่นของอุจจาระเหม็นนั่นจึงไม่ใช่เรื่องที่ปกติแต่อย่างใด

ก่อนอื่นเรามาทำความเข้าใจกับคำว่า แพ้นมวัว และภาวะการย่อยแลกโทสบกพร่องกันก่อน  โดยหากหลังทานนมวัวแล้ว เกิดอาการ

• อืดแน่นท้องจากก๊าซ ผายลมบ่อย มีเสียงลมในท้อง
• ปวดท้องแถวสะดือ หรือท้องน้อย
• คลื่นไส้อาเจียน มักพบในเด็กโตและวัยรุ่น
• ถ่ายเหลวเป็นน้ำ มีฟอง และมีกลิ่นเหม็นมาก

ซึ่งเป็นอาการอันไม่พึงประสงค์หลังทานนม เกิดจากการที่ร่างกายย่อยน้ำตาลแล็กโทสในนมผิดปกติ น้ำตาลแล็กโทส (lactose) เป็นน้ำตาลที่มีมากในน้ำนมของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม โดยในน้ำนมคนมีสูงถึงร้อยละ 7 น้ำนมวัวแพะแกะอูฐมีร้อยละ 4 โดยน้ำตาลชนิดนี้มีโมเลกุลใหญ่ก่อนจะถูกดูดซึมเข้าสู่ผิวเยื่อบุผนังลำไส้ต้องผ่านการย่อยด้วยเอนไซม์แล็กเทส (lactase) ซึ่งน้ำย่อยนี้สร้างจากเยื่อบุผนังลำไส้เล็กเท่านั้น เมื่อร่างกายไม่สามารถผลิตแล็กเทสได้เพียงพอก็จะทำให้ไม่สามารถย่อยแล็กโทสได้ ส่งผลให้ลำไส้เล็กส่งแล็กโทสไปที่ลำไส้ใหญ่แทนที่จะไปยังกระแสเลือด ในลำไส้ใหญ่จะมีแบคทีเรียหมักหมมอยู่ เป็นสาเหตุให้อุจจาระมีกลิ่นเหม็น ท้องอืด

ส่วนการแพ้นมวัว หรือ โรคแพ้โปรตีนนมวัว เกิดจากร่างกายมีปฏิกิริยาทางภูมิคุ้มกันต่อโปรตีนในนมวัว อาการและอาการแสดงโรคแพ้โปรตีนนมวัวแบ่งตามระบบ ดังนี้

1. ผิวหนัง : ผื่นลมพิษ เนื้อเยื่อใต้ผิวหนังบวมแบบเฉียบพลัน ผื่นผิวหนังอักเสบภูมิแพ้
2. ระบบทางเดินหายใจ :น้ำมูกไหล ไอแห้ง คัดจมูก นอนกรน หายใจเสียงหวี๊ด หอบ, Heiner syndrome
3. ระบบทางเดินอาหาร : ริมฝีปากบวม อาเจียน ถ่ายเหลวเฉียบพลัน ถ่ายมีมูกเลือดเรื้อรัง
4. อาการแพ้รุนแรงเฉียบพลันทั่วตัว (Anaphylaxis)

จะเห็นได้ว่า ภาวะย่อยแล็กโทสบกพร่องนั้นเป็นหนึ่งในอาการของการแพ้นมวัว หากคุณแม่สังเกตพบว่าอุจจาระของลูกมีกลิ่นเหม็นผิดปกติ หลังจากทานนมบ่อย ๆ ควรพาไปพบแพทย์เพื่อสืบหาว่าลูกมีอาการแพ้นมวัว หรือแค่เกิดภาวะย่อยแล็กโทสบกพร่อง จะได้สามารถดูแลได้อย่างถูกวิธี เพราะถ้าเป็นการแพ้นมวัวหากเป็นอย่างรุนแรงจะต้องเลี่ยงอาหารที่ทำจากนมวัวทุกชนิด รวมถึงน้ำนมแม่ที่ทานนมวัวด้วยเช่นกัน แต่หากเป็นภาวะย่อยแล็กโทสบกพร่อง ซึ่งเป็นอาการปกติที่อาจเกิดได้กับคนทั่วไป โดยเฉพาะในคนเอเซีย คุณหมออาจจะให้เลี่ยงอาหารที่มีน้ำตาลแล็กโทส หรือกำหนดปริมาณแล็กโทสที่ควรบริโภคในแต่ละวันโดยไม่สร้างปัญหากับสุขภาพเท่านั้น ไม่ต้องงดนมวัวที่มีประโยชน์ต่อร่างกายในผู้ที่ไม่แพ้ไป

อ่านต่อ 5 วิธีรับมือ ลูกแพ้อาหารที่แม่กิน ลูกแพ้อาหารผ่านนมแม่ทำไงดี

กลิ่นเหมือนผลไม้ ในลมหายใจ

แม้จะไม่ใช่กลิ่นเหม็น แต่หากแม่ได้กลิ่นเหมือนผลไม้ในลมหายใจลูกอย่างพึ่งวางใจไป นั่นอาจเป็นสัญญาณอันตรายที่บ่งบอกว่าลูกอาจเสี่ยงเป็นโรคเบาหวาน ที่เรามักคิดว่าเป็นโรคที่เกิดแต่ในผู้ใหญ่ แต่แท้จริงแล้วปัจจุบันก็พบมากขึ้นในเด็กเช่นกัน อาการของโรคเบาหวานเกิดจากการที่มีระดับน้ำตาลสูงในเลือด น้ำตาลจึงรั่วออกมาในปัสสาวะ  เด็กบางรายมีปัสสาวะรดที่นอนทั้งที่เคยหายไปแล้ว เมื่อร่างกายเสียน้ำมากจากการต้องปัสสาวะบ่อยจึงมีอาการกระหายน้ำมากผิดปกติ และถึงแม้จะมีระดับน้ำตาลสูงในเลือดแต่ร่างกายขาดอินซูลิน จึงนำน้ำตาลไปใช้เป็นพลังงานไม่ได้ทำให้มีอาการอ่อนเพลีย กินเก่ง หิวบ่อย แต่น้ำหนักตัวลด และหากไม่ได้รับการวินิจฉัยและรักษา จะทำให้เลือดเป็นกรดและมีสารคีโตนคั่ง ที่เรียกว่า ดี เค เอ (DKA,  diabetic   ketoacidosis) ซึ่งเป็นภาวะฉุกเฉินที่ต้องได้รับการรักษาทันที เด็กจะมีอาการอาเจียน ปวดท้อง หายใจหอบลึก ลมหายใจมีกลิ่นคล้ายผลไม้จากสารคีโตน ถ้าเป็นรุนแรงอาจหมดสติหรือโคม่าได้ อาการเหล่านี้พบได้ทั้งในเบาหวานชนิดที่ 1 และ 2 การรักษาเบาหวานในเด็กเป็นเรื่องที่ซับซ้อนกว่าในผู้ใหญ่มาก ดังนั้นเมื่อเราสังเกตอาการลูกว่าอาจเป็น จึงควรรีบไปพบแพทย์ จะได้รู้วิธีการดูแล เลี้ยงลูกอย่างถูกต้องเหมาะสมต่อไป

อ่านต่อ รพ.จุฬาเผย! พบเด็กเป็นเบาหวานเพิ่มขึ้น 27%

กลิ่นฉุน ของปัสสาวะ

หากลูกปัสสาวะมีกลิ่นฉุนผิดปกติ และมีสีที่ผิดปกติร่วมด้วย อาจเกิดจากการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ เป็นการติดเชื้อจุลินทรีย์ ที่เกิดจากการคั่งค้างของปัสสาวะร่วมกับการปนเปื้อนจุลินทรีย์ผ่านเข้าทางท่อปัสสาวะ ทำให้เกิดการอักเสบในระบบทางเดินปัสสาวะ  พบได้ในเด็กเล็กและเด็กโต แบ่งได้เป็นการติดเชื้อทีไตและกรวยไต และการติดเชื้อในกระเพาะปัสสาวะ การติดเชื้อไตและกรวยไตซ้ำ ๆ อาจก่อให้เกิดภาวะแทรกซ้อนที่สำคัญ ได้แก่ ความดันเลือดสูงและโรคไตเรื้อรัง

อ่านต่อ ระวังโรคทางเดินปัสสาวะในเด็ก

กลิ่นคล้ายเนย ในลมหายใจ

อาการที่มีกลิ่นลมหายใจมีกลิ่นเหม็น คล้ายเนย หากเกิดขึ้นกับลูกของคุณแม่ ร่วมกับอาการต่าง ๆ เหล่านี้ เช่น

1. คัดจมูก น้ำมูกข้นเขียวหรือเหลือง
2. ปวดศีรษะ ปวดขมับ ปวดแก้ม ปวดท้ายทอย หนักหัว
3. เสมหะข้นไหลลงคอ ไอบ่อย
4. เลือดออกทางจมูก (พบในบางราย)
5. รายที่เป็นรุนแรงอาจมีไข้สูง ตาบวมอักเสบได้

รู้หรือไม่ว่าหากมีอาการต่าง ๆ เหล่านี้ลูกอาจเสี่ยงเป็นโรคไซนัสอักเสบได้ ควรพาไปพบแพทย์ จะได้รับการรักษาอย่างถูกต้องและทันท่วงที การรักษาโรคไซนัสอักเสบนอกจากทำตามที่คุณหมอแนะนำอย่างเคร่งครัดแล้ว การดูแลสุขภาพต่อไปจนหายขาดก็จะทำให้โรคไซนัสอักเสบไม่ได้น่ากลัวอย่างที่คิด  แล้วเมื่อนั้นเราก็จะหายใจโล่ง โปร่งสบาย ไม่เหม็นอีกต่อไป

อ่านต่อ ไข้หวัดธรรมดา ไซนัสอักเสบ ภูมิแพ้ แตกต่างกันอย่างไร?

เรื่องของสุขภาพนั้น เป็นเรื่องที่เราควรให้การสนใจเป็นพิเศษ ยิ่งโดยเฉพาะสุขภาพของลูกน้อยของเราแล้ว คงเป็นเรื่องสำคัญสำหรับคุณแม่ทุกคน เมื่อเราพบว่าร่างกายผิดปกติแม้กระทั่งกลิ่นจากการหายใจ หรือกลิ่นตัวแล้วนั้น ก็ย่อมแสดงว่าโรคภัยต่าง ๆ เริ่มถามหา หรือคุกคามสุขภาพเรากันแล้วอย่างแน่นอน อย่ามัวแต่นิ่งนอนใจ

ขอขอบคุณข้อมูลอ้างอิงจาก สถาบันราชานุกูล/ โรงพยาบาลพญาไท/ คณะแพทยศาสตร์รพ.รามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล/คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล /หมอชาวบ้าน/LINE TODAY

อ่านต่อบทความดี ๆ คลิก

10 เช็กลิสต์ 12 วินัยป้องกันลูกเป็น โรคขาดสารอาหาร!!

โรคอีสุกอีใส กับความเชื่อผิดๆ พร้อมคำเตือนจากคุณหมอ

5 พาหะนำโรค หน้าฝน ภัยร้ายต่อสุขภาพลูกน้อย

วัคซีนมะเร็งปากมดลูก ฉีดแล้วไม่ตาย ถ้าทำตามที่หมอแนะ